SỰ PHÁT TRIỂN NHẬN THỨC CỦA TRẺ GIAI ĐOẠN 0-6 TUỔI - Th.S Lê Ngọc Bảo Trâm

Những đặc điểm phát triển của bé về cảm giác, tri giác, trí nhớ, tư duy, ngôn ngữ,… được gọi chung là sự phát triển nhận thức. Trong giai đoạn này, sự phát triển nhận thức của bé diễn ra một cách sống động với sự thay đổi rõ rệt qua các giai đoạn lứa tuổi khác nhau.

Giai đoạn từ 0-3 tuổi

Sự phát triển nhận thức của bé được thể hiện qua sự phát triển chức năng của các giác quan như khứu giác, thị giác, thính giác, xúc giác và vị giác. Sự nhạy cảm của các giác quan có vai trò quan trọng trong việc giúp bé tiếp nhận các tác động về âm thanh, màu sắc, hình ảnh, mùi, vị, bề mặt tiếp xúc từ các vật chất ở môi trường xung quanh. Qua đó, bé sẽ được khám phá thế giới theo hướng ngày càng rộng lớn, đa dạng và tinh tế hơn.

Theo các Tâm lý học hoạt động L.Vygotsky, trong giai đoạn này, đặc điểm tư duy của bé là trực quan hành động. Do đó, để khám phá và học hỏi từ thế giới xung quanh, các bé cần được tham gia tương tác trực tiếp với đồ vật, tình huống cụ thể, với sự giúp đỡ của người lớn. Bằng những kinh nghiệm có được từ các hoạt động của mình, cùng với sự tương tác của người lớn, tư duy của bé sẽ dần dần được gắn với ngôn ngữ. Nhờ vậy, bé có thể nghe theo lời hướng dẫn của người lớn để làm thành công một việc nào đó, hoặc vừa làm vừa nói thành lời.

Để có thể giúp bé phát triển nhận thức trong giai đoạn này, ba mẹ có thể lựa chọn các sách tương tác phù hợp như:

Sách tương tác đa giác quan gồm: tương tác sờ-chạm, tương tác âm thanh

Sách Sờ chạm khám phá- Thế giới thực vật - Khám phá khu vườn kỳ diệu

Nhờ vào sự thiết kế đa dạng của sách, bé sẽ được giới thiệu về các loài thực vật xung quanh mình, chạm vào bề mặt của vật được mô phỏng trên trang sách. Đặc biệt, khi cùng chơi với ba mẹ, những tên gọi như: cây nấm, hoa hồng, quả kiwi hay thân cây sẽ trở nên sống động hơn bao giờ hết.

=>> Xem chi tiết về "Sách Sờ chạm khám phá- Thế giới thực vật - Khám phá khu vườn kỳ diệu" TẠI ĐÂY!

Sách Tương tác Âm thanh - Âm thanh thế giới động vật

Với sách tương tác âm thanh, bé cũng được làm quen với các loài vật nuôi khác nhau thông qua hình ảnh minh hoạ, kèm theo tiếng kêu tương ứng của con vật đó thông qua nút bấm âm thanh. Nhờ vậy, bé có thể so sánh và phân biệt các loài vật khác nhau, và có thể nhận ra trong đời sống hàng ngày.

=>> Xem chi tiết về "Sách Tương tác Âm thanh - Âm thanh thế giới động vật" TẠI ĐÂY!

Sách tương tác hành động gồm: lật-mở khám phá, sách chuyển động thông minh

Lift-The-Flap- Lật mở khám phá - Stuff and toys - Những đồ vật quanh em

Để khám phá về các đồ vật xung quanh mình, bé sử dụng ngón tay để mở lần lượt các ô cửa và tìm các vật bên trong phòng tắm, ở sân chơi, ở phòng khách, …. Bé sẽ được trực tiếp dùng tay di chuyển ô tròn để nhìn thấy chú cún con ăn như thế nào, hay xoay ô để thấy chú chuột Hamster đang chạy quanh bánh xe.

=>> Tìm hiểu thêm về sách "Lift-The-Flap- Lật mở khám phá - Stuff and toys - Những đồ vật quanh em" TẠI ĐÂY!

Giai đoạn từ 3-6 tuổi

Năng lực về quan sát, tìm tòi (tri giác có chủ định) phát triển nhằm đáp ứng cho nhu cầu hiểu biết về thế giới xung quanh của bé ngày càng cao. Lúc này, bé dễ ghi nhớ các hiện tượng, hành động, lời nói, hình ảnh mà làm cho bé thích thú hoặc ấn tượng. Vì vậy, những bài học hoặc thông tin được lồng ghép trong tình huống trò chơi sẽ được bé ghi nhớ tốt hơn. Theo nhà tâm lý học J. Piaget, trẻ trong giai đoạn này có đặc điểm về nhận thức, trí tuệ là tiền thao tác. Trong đó, tư duy của bé từ trực quan hành động sẽ dần chuyển sang trực quan sơ đồ.  Việc học hỏi của bé không chỉ gắn với các hành động với vật thật bên ngoài, mà lúc này có thể thực hiện với các hình ảnh và ngôn ngữ. Đây cũng là yếu tố giúp bé bắt đầu tiếp thu các khái niệm, tạo tiền đề cho sự phát triển cao hơn về khả năng tư duy ngôn ngữ sau 6 tuổi.

Nhờ đặc điểm về tư duy như trên, khả năng tưởng tượng của bé cũng phát triển và có ảnh hưởng tích cực đến sự phát triển trí tuệ, tình cảm và các mối quan hệ xã hội. Trí tưởng tượng của bé thể hiện rõ trong các trò chơi đóng vai hay chơi đồ hàng. Nhờ vậy, khả năng bé có thể nhận thức và tìm hiểu thế giới xung quanh dường như không giới hạn, tạo điều kiện phát triển sự sáng tạo của bé ở các giai đoạn sau. Bên cạnh các hoạt động chơi đóng vai và chơi với đồ chơi, để có thể giúp bé phát triển nhận thức trong giai đoạn này, ba mẹ có thể lựa chọn các sách tương tác phù hợp như:

Sách tương tác đa giác quan gồm có: tương tác âm thanh, sách chiếu bóng

Với sách âm thanh, việc tiếp thu từ vựng và nội dung sách được thiết kế thông qua sự kết hợp giữa thính giác (nghe âm thanh) và thị giác (từ vựng) sẽ giúp bé ghi nhớ tốt hơn. Từ đó tạo nền tảng cho kỹ năng đọc và học từ vựng trong giai đoạn tiểu học.

Sách Âm thanh Bé ngoan học lễ phép

Bằng cách đặt những câu giao tiếp, ứng xử trong tình huống cụ thể, sách tương tác âm thanh chủ đề “bé ngoan học lễ phép” sẽ hấp dẫn các bé từ câu chuyện giữa bé Bi và những vị khách đến nhà. Thông qua các nút tương tác âm thanh, những câu giao tiếp sẽ được phát lồng ghép một cách rõ ràng theo tình tiết câu chuyện sẽ giúp bé ấn tượng và ghi nhớ tốt hơn.

=>> Tìm hiểu thêm về "Sách Âm thanh Bé ngoan học lễ phép" TẠI ĐÂY!

Ngoài ra, việc ba mẹ kể chuyện cho bé nghe qua hình thức chiếu bóng cũng tạo sự kết hợp giữa hình ảnh và ngôn ngữ.

Sách chiếu bóng Sự tích cây nêu ngày Tết

Hình ảnh được phát sáng sẽ gây sự chú ý cho bé, giúp gia tăng mức độ hứng thú và tập trung vào nội dung câu chuyện. Hơn nữa, với trí tưởng tượng của mình, bé có thể tự xây dựng và ghi nhớ những hình ảnh riêng trong tâm trí, từ đó có chất liệu để sáng tạo nên những câu chuyện của riêng mình.

=>> Tìm hiểu thêm về "Sách chiếu bóng Sự tích cây nêu ngày Tết" TẠI ĐÂY!

Sách tương tác hành động gồm có: lật mở khám phá, Big Books

Thông qua hành động mở các ô trên trang sách, bé sẽ tự khám phá thông tin và trả lời cho những thắc mắc của mình. Nhờ đó, bé sẽ được nâng cao năng lực tiếp thu kiến thức về thế giới xung quanh.

Lật mở cùng con - Bình tĩnh chuyện giới tính

Những kiến thức về giới tính như sự khác nhau giữa bạn trai và bạn gái về đặc điểm cơ thể, sở thích, trang phục, thậm chí là cách đi vệ sinh được dần dần giải đáp qua các ô lật mở sẽ đáp ứng được sự tò mò thông qua năng lực khám phá, tìm tòi của bé. Các khái niệm mới như “bộ phận sinh dục”, “quy tắc phòng chống xâm hại tình dục” cũng được minh hoạ một cách khoa học, gần gũi và dễ thương, thông qua hành động tương tác sẽ giúp bé hứng thú và ghi nhớ tốt hơn.

=>> Tìm hiểu thêm về sách "Lật mở cùng con - Bình tĩnh chuyện giới tính" TẠI ĐÂY!

Big book - Cuốn sách khổng lồ về các ngôi sao và các hành tinh

Với sách Big Books, các hình ảnh được mở tràn ra khỏi trang sách sẽ kích thích thị giác, thúc đẩy khả năng tri giác có chủ định để bé có thể tìm hiểu thông tin. Với đặc điểm tư duy trong giai đoạn này, bé dễ dàng quan sát các hình ảnh về mặt trời và các hành tinh trong vũ trụ, từ đó có thể làm quen với khái niệm “hệ mặt trời”. Việc kết hợp hình ảnh và ngôn ngữ sẽ giúp bé có thể hiểu các các khái niệm, từ đó nâng cao vốn từ vựng và mở rộng kiến thức về thế giới xung quanh.

=>> Tìm hiểu thêm về Big book - Cuốn sách khổng lồ về các ngôi sao và các hành tinh TẠI ĐÂY!

Các giác quan được xem là cửa ngõ của khả năng nhận thức ở con người. Do đó, việc ba mẹ tạo điều kiện cho trẻ tiếp xúc, trải nghiệm và tương tác trên nhiều giác quan, có sự kết hợp với hành động sẽ giúp bé nâng cao năng lực về tri giác, tư duy và khả năng ghi nhớ. Từ đó, bé sẽ được gia tăng vốn từ vựng, phát triển ngôn ngữ và mở rộng sự hiểu biết về thế giới xung quanh.

CÁC BÀI VIẾT LIÊN QUAN

1. Vai trò của sách tương tác với sự phát triển các giác quan của trẻ  - Th.S Lê Ngọc Bảo Trâm

2. Vai trò của các giác quan đối với sự phát triển tâm lý của trẻ 0-6t

3. SÁCH TƯƠNG TÁC VÀ SỰ PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ CỦA BÉ - Th.S Lê Ngọc Bảo Trâm

4. SỰ PHÁT TRIỂN NHẬN THỨC CỦA TRẺ GIAI ĐOẠN 0-6 TUỔI - Th.S Lê Ngọc Bảo Trâm

5. SÁCH TƯƠNG TÁC PHÁT TRIỂN CẢM XÚC CỦA TRẺ 0-3 TUỔI - Th.S Tâm lý Lê Ngọc Bảo Trâm

6. SÁCH TƯƠNG TÁC PHÁT TRIỂN CẢM XÚC CỦA TRẺ 3-6 TUỔI - Th.S Tâm lý Lê Ngọc Bảo Trâm

7. SÁCH TƯƠNG TÁC PHÁT TRIỂN VẬN ĐỘNG TINH CHO BÉ 0-6 TUỔI - Th.S Tâm lý Lê Ngọc Bảo Trâm

=>> Tìm hiểu thêm về sách tương tác thông minh