Có nên dùng vật chất để ra điều kiện với trẻ

Một số gia đình có tâm lý cho rằng để con trẻ tuân thủ mệnh lệnh của mình, tốt nhất là nên ra điều kiện cho trẻ. Điều kiện ở đây có thể là những phần thưởng, đồ chơi, đồ ăn hoặc tiền bạc…bằng vật chất để trẻ làm theo các yêu cầu của người lớn.

Ví dụ như ta rất dễ gặp cảnh người lớn nói với các bé: con ăn xong mẹ sẽ cho con đi chơi nhé, cho con xem ipad nhé, nếu hôm nay con ngoan mẹ sẽ mua bimbim cho… hoặc với trẻ lớn hơn thì giao hẹn sẽ trả tiền nếu con hoàn thành việc nhà.

Tuy nhiên, phần lớn những phụ huynh này không có hình thức nào để xử phạt hợp lý mà lại quan niệm, khi trẻ không thực hiện yêu cầu có nghĩa là phần thưởng chưa xứng đáng, tốt nhất nên thưởng cao hơn để trẻ tiếp tục thực hiện yêu cầu còn lại. Quan niệm này quả thật là khiến vấn đề ngày càng đi vào bế tắc.

- Hiểu đúng về thưởng phạt

Việc thưởng phạt là biện pháp cần thiết trong quản lý, giáo dục con trẻ. Thưởng phạt đúng cách sẽ kích thích, giúp trẻ hoàn thiện nhân cách. Trẻ sẽ nhận thấy phần thưởng được từ cha mẹ cũng chính là sức lực của mình bỏ ra, và càng cảm thấy quý trọng, thường xuyên phấn đấu để làm tốt các công việc được giao.

Tuy nhiên, hiện nay một số phụ huynh thường ra "điều kiện", coi đó cũng là phần thưởng. Họ không hiểu rằng, "phần thưởng quá giới hạn" có thể gây hậu quả không tốt cho chính đứa trẻ, để lại những thói quen trong nhân cách trẻ, khiến các em dễ bị thụ động, trơ lì, không biết thế nào là tính tự giác, tinh thần tập thể. Dần dần, khi điều kiện không được đáp ứng, trẻ sẽ phản ứng dữ dội với người lớn (tìm cách chống đối hoặc có hành vi trộm cắp... để thỏa mãn nhu cầu). Chưa kể những điều kiên quá thiên về vật chất có thể khiến trẻ trở nên thực dụng, ảnh hưởng xấu đến thế giới quan của trẻ sau này.

- Vậy cách làm đúng ở đây là gì?

Mình nghĩ khó có câu trả lời thật rõ ràng cho vấn đề này. Đáp án chung mà nền giáo dục hiện đại đang hướng đến đều là chú trọng khen thưởng nỗ lực của trẻ chứ không phải tập trung vào thành tích. Các phần thưởng vật chất chỉ nên trao như một phần thưởng cho nỗ lực của trẻ thay vì để ra điều kiện.

Vd như khi con đạt điểm tốt ở cuối kỳ, bố mẹ có thể thưởng cho con một món quà nhưng phải nhấn mạnh với con rằng phần thưởng này là do con đã rất cố gắng tiến bộ, con đã tự giác ngồi vào bàn học mỗi tối mà ko cần ai nhắc nhở, hoặc con đã kiên trì không bỏ cuộc khi thấy đề bài rất khó… Chứ không phải đầu học kì, bố mẹ ra điều kiện với con nếu đạt học sinh giỏi sẽ mua cho con bộ đồ chơi hoặc đồ vật mà con yêu thích.

Đối với bé nhỏ chưa đi học thì chuyện khen ngợi nỗ lực lại càng cần thiết hơn. Có thể buổi sáng bé khóc không muốn đi học, nhưng khi được mẹ thuyết phục thì vẫn dũng cảm vượt qua cả ngày mà không khóc thì buổi chiều khi đón bé, mẹ phải khen con vì đã cố gắng không khóc và vui vẻ học cùng cô và các bạn dù nhớ mẹ nhé. Chứ không phải bố mẹ dỗ bé đi học ngoan khi về sẽ mua cho bé gói kẹo hoặc đồ chơi.

Có thể nói, trong những năm đầu đời, trẻ cần được hình thành những nét tính cách tốt đẹp ngay từ phương pháp giáo dục trong gia đình. Mỗi phụ huynh nên sử dụng biện pháp có thể giúp trẻ hình thành và phát triển sự độc lập, tự giác, sáng tạo. Đừng để điều kiện ta đặt ra mỗi ngày vô tình trở thành con dao hai lưỡi, ảnh hưởng không tốt đến tương lai của trẻ.