VỀ NGUYÊN MẪU DRACULA CỦA BRAM STOKER

Đối với nhiều người trong chúng ta, Dracula là một tiểu thuyết hư cấu. Một cuốn sách chúng ta đọc khi còn là trẻ con hoặc thanh thiếu niên và đọc lại khi năm tháng qua đi, một thứ quen thuộc ở trên giá sách, một người bạn cũ. Trên thực tế, nó có thể quen thuộc tới nỗi câu hỏi về bản thân câu chuyện, tại sao nó lại xảy ra, chưa bao giờ nảy ra trong chúng ta. Nhưng, giống như hành trình của Jonathan Harker trong tiểu thuyết kinh điển, những sự kiện được xuất bản thì luôn đầy bí ẩn. Khi Bram Stoker lần đầu mang bản thảo đến cho nhà xuất bản của ông ở Anh, Archibald Constable & Company, ông đã bắt đầu cuộc hội thoại với một câu đơn giản.

Đây là câu chuyện có thật.

Từ phần mở đầu nguyên bản của Dracula:

Những người đọc câu chuyện này sẽ sớm hiểu rằng những sự kiện được viết trên những trang giấy này đã được đan cài với nhau để làm nên một tổng thể logic. Thay vì liệt kê những chi tiết nhỏ mà tôi cho rằng không cần thiết, tôi đã để những nhân vật liên quan kể về những trải nghiệm của họ theo cách của riêng họ; nhưng vì những lý do rõ ràng, tôi đã thay đổi tên người và những địa danh được nhắc đến. Với tất cả những sự tôn trọng khác, tôi không can thiệp gì thêm nữa vào bản thảo, thể theo nguyện vọng của những người mang trong mình trọng trách mang nó ra giữa con mắt của công chúng.

Tôi khá tin tưởng rằng những sự kiện được mô tả trong câu chuyện hoàn toàn là sự thật, dù cho ấn tượng đầu tiên của chúng có khó tin và khó hiểu đến đâu. Và tôi cũng tin rằng chúng cần luôn được nằm trong một phạm trù khó hiểu, mặc kệ những nghiên cứu liên tục về tâm lý học và khoa học tự nhiên trong những năm sau này có thể đưa ra những giải thích logic về những sự kiện lạ thường mà trong hiện tại các nhà khoa học hay cảnh sát mật phải bó tay. Tôi nhắc lại rằng các bi kịch bí hiểm được nhắc đến trong truyện là hoàn toàn có thật trên mọi phương diện, mặc dù một cách tự nhiên, đôi khi tôi đã đi đến một kết luận khác với những người trong truyện. Nhưng bản thân sự kiện thì không thể chối cãi, và có quá nhiều người chứng kiến chúng tới nỗi không thể khước từ.

Bram cũng đã nói rõ rằng nhiều nhân vật trong truyện là có thật. Lời tựa tiếp tục như sau:

Tất cả mọi người, cho dù sẵn sàng hay không sẵn sàng đóng một phần trong câu chuyện đáng nhớ này đều được biết đến và được kính trọng. Cả ông Jonathan Harker và vợ ông ấy (một nhân vật trong truyện) và bác sĩ Seward đều là bạn tôi trong nhiều năm và tôi chưa bao giờ nghi ngờ tính xác thực trong những câu chuyện của họ; và nhà khoa học đáng kính, người đã xuất hiện tại đây với bút danh, sẽ nổi tiếng trong giới giáo dục với tên thật của ông, cái tên mà tôi sẽ không nhắc đến, để có thể giấu đi khỏi mọi người - ít nhất là những người đã biết đến và kính trọng tài năng cùng những thành công của ông, mặc dù họ còn tin vào những quan điểm của ông ngoài đời thực hơn cả tôi.

Bram Stoker không định để Dracula trở thành tiểu thuyết hư cấu mà là một lời cảnh báo về cái ác rất thật.

Lo lắng về ảnh hưởng của việc đưa ra câu chuyện như là chuyện có thật, biên tập viên của ông đã đẩy tập bản thảo qua bàn với một dòng duy nhất: Không.

Otto Kyllman, biên tập viên tại Archibald Constable & Company, đã nói với Bram rằng London vẫn đang hồi phục từ những vụ giết người khủng khiếp tại Whitechapel, và với kẻ giết người vẫn đang ở ngoài vòng pháp luật, họ không thể xuất bản một câu chuyện mà không mạo hiểm sẽ dấy lên một làn sóng hoảng sợ. Ông sẽ phải thay đổi một số chi tiết.

Vào lúc đó, Stoker gần như đã lấy lại cuốn sách, biết rằng thỏa thuận sẽ khiến thông điệp của ông không được truyền đạt đúng. Nhưng ông cũng biết rằng không có một nhà xuất bản thì thông điệp của ông thậm chí còn không được nhìn thấy. Cuối cùng, ông đã bớt gay gắt, và trong những tháng tiếp theo đó, Stoker làm việc với Kyllman để sửa lại cuốn tiểu thuyết, hai người vò đầu bứt tai về những gì nên ở và những gì nên đi. Thậm chí tên của cuốn sách cũng đã đổi từ Những kẻ bất tử sang Dracula.

Khi cuốn tiểu thuyết lần đầu được xuất bản, ngày 26 tháng năm năm 1897, một trăm linh một trang bản thảo đầu tiên đã bị cắt, nhiều nội dung đã thay đổi, lời bạt đã được cắt ngắn, thay đổi số phận cuối cùng của Dracula cũng như số phận tòa lâu đài của hắn. Mười ngàn trong số nhiều ngàn từ biến mất, lời tựa được rút ngắn thành như sau:

Việc cuốn sách được đặt theo trình tự như thế nào sẽ được kiểm nghiệm bởi những người đọc nó. Tất cả những chi tiết không cần thiết đã được xóa đi, sao cho lịch sử với nhiều biến thể sẽ được biểu lộ như một sự thực đơn giản trong niềm tin của những ngày sau này. Xuyên suốt những sự kiện trong quá khứ này, không một chuyện kể nào chứa đựng những ký ức sai lầm, vì những câu chuyện được chọn đều là cùng thời, chứa đựng quan điểm, lập trường và tầm hiểu biết của những người làm nên chúng.

Và một trò chơi bắt đầu, một câu chuyện huyền bí chúng ta mới chỉ bắt đầu bóc tách vào hơn một trăm hai mươi năm sau. Ngày nay, thông thường một tác giả sẽ nộp bản thảo cuốn tiểu thuyết của mình cho nhà xuất bản của anh ta tại đất nước của anh ta, rồi nhà xuất bản đó, hoặc đại diện văn học của tác giả, sẽ phân phối nó cho những nhà xuất bản khác trên toàn thế giới. Tất cả các nhà xuất bản sẽ làm việc với cùng một bản thảo gốc. Vào thời của Bram thì không như vậy, đó không phải là cách làm. Bram sẽ tự gửi bản thảo tới các nhà xuất bản trên toàn thế giới. Khi ông đồng ý với những thay đổi của Kyllman, ông biết rằng những thay đổi đó sẽ ảnh hưởng tới phiên bản ở nước Anh, nhưng với những nhà xuất bản khác thì ông có thể gửi bản gốc của mình.

Vậy là Bram đã tìm được một cách khác để kể câu chuyện của mình.

Trong Dracul, bạn sẽ thấy nhắc đến Makt Myrkranna, bản dịch tại Ireland của Dracula. Makt Myrkranna có nghĩa là “Sức mạnh của bóng tối”, không phải là cuốn Dracula mà chúng ta biết. Những khác biệt lớn hơn khác biệt về dịch thuật rất nhiều. Có những nhân vật khác, địa điểm khác, mạch truyện khác. Mặc dù các cuốn tiểu thuyết đều bắt đầu giống nhau, nhưng đoạn kết có thể rất khác nhau. Dracula có một người mà hắn rất yêu, một người phụ nữ giống hắn ở nhiều điểm, một phụ nữ hắn gọi là nữ bá tước Dolingen von Gratz - còn được biết đến với cái tên Ellen. Khi một người đọc Makt Myrkranna, câu chuyện mà chúng ta biết với cái tên Dracula trở nên uyển chuyển hơn. Cảm giác khi đọc là Bram thì thầm vào tai chúng ta, kể cho chúng ta rằng có nhiều điều hơn nữa về câu chuyện.

Có những gì ở trong một trăm linh một trang bị mất đó? Bram đã để lại một con đường được đánh dấu, và bạn chỉ cần biết nơi tìm kiếm và sẵn sàng cất bước đi theo. Những phiên bản đầu tiên trên toàn thế giới có vẻ là chìa khóa để khám phá toàn bộ câu chuyện ông từng muốn kể.

 Tôi từng biết một cậu bé bắt nhiều ruồi bỏ vào lọ tới nỗi chúng không có đủ chỗ để chết!!!

(Trích trong phần II Dracul.)

Bram cũng để lại một số lượng dồi dào những ghi chú. Người ta hiếm khi nhìn thấy ông không có một cuốn sổ ở trong túi. Ông ghi chép mọi thứ từ các ý tưởng tới gia phả và thời tiết. Các phần của Dracul tới 

từ những cuốn sổ của ông, và khi chúng tôi tìm hiểu chúng, những lời của Bram được làm sống lại.

Bram đã liệt kê những gì ma cà rồng có thể và không thể làm. Có gì thiếu trong danh sách của ông? Ánh sáng mặt trời. Bram cảm thấy ma cà rồng có thể đi ra ngoài vào ban ngày nhưng không có năng lực. Ảnh hưởng chết người của ánh sáng mặt trời lên ma cà rồng không được thêm vào cho tới bộ phim Nosferatu năm 1922.

Ma cà rồng

Ghi chú

Không có gương ở nhà bá tước

Không nhìn thấy hình ảnh trong gương - không có bóng?

Ánh sáng được sắp xếp để không đổ bóng

Không ăn và uống

được mang đi hoặc dẫn đi qua ngưỡng cửa

sức mạnh lớn

nhìn trong bóng tối

sức mạnh phóng to và thu nhỏ

tiền luôn là vàng cổ - nguồn gốc ở nhà băng Salzburg

Ở nghĩa trang Munich nhìn thấy mặt người ở giữa những bông hoa - nghĩ là xác chết - nhưng đang sống

III sau đó khi chòm râu trắng mọc lên bộ mặt giống như bá tước ở London

Bác sĩ ở Dover Custom nhìn thấy ông ta hoặc xác chết

Quan tài được chọn để tiếp quản - một người giả một người mang

Và còn nguồn gốc thực sự của con quái vật?

Mặc dù nhiều người tin rằng Dracula là Vlad Dracul, nhưng không có lời nào nhắc đến Vlad - kẻ xiên người ở trong những ghi chép của Bram. Hai cá thể chỉ có cùng tên mà thôi.

Mối liên quan giữa Vlad - kẻ xiên người và Dracula không phải là do Bram, mà nó là một sự ước đoán được đưa ra bởi hai giáo sư đại học Boston, Raymond McNally và Radu Florescu, trong cuốn sách In Search of Dracula (tạm dịch: Tìm hiểu về Dracula), xuất bản năm 1972. Mạch truyện dựa vào “Vlad - kẻ xiên người” cũng được phát triển bởi Francis Ford Coppola trong bộ phim năm 1992 của ông, Bram Stoker’s Dracula (tạm dịch: Dracula của Bram Stoker).

Con quái vật của Bram có tuổi đời lớn hơn nhiều so với Vlad - kẻ xiên người. Trên thực tế, hắn ta là sản phẩm của trường học Scholomance nêu trong dòng đầu tiên của lời ghi chú này:

“Scholomance = trường học trên những ngọn núi nơi Quỷ dữ dạy về những bí mật của tạo hóa. Chỉ nhận mười học sinh một lần và giữ lại một.”

“Một” đó là Dracul.

Và về việc Bram lần đầu tiên bị hấp dẫn bởi những con quái vật là như thế nào? Nó bắt đầu khi ông còn là một đứa trẻ, khi Nanna Ellen của ông kể cho ông nghe câu chuyện về Dearg-Due.

Giống như Dracula, Dracul bắt nguồn từ sự thật. Một vài ngày tháng đã được thay đổi và các sự kiện được cô đọng lại, điều cần thiết khi kể những câu chuyện như thế này. Để tìm lịch sử về gia đình Stoker, hãy ghé thăm trang web www.bramstokerestate.com.

Theo những thông tin thu thập được, Bram từng là một đứa trẻ ốm yếu, không thể đi lại, có những lần suýt chết, nằm liệt giường cho tới bảy tuổi - khi ông hồi phục một cách thần diệu. Đến khi vào đại học Trinity, ông không còn bất cứ biểu hiện nào của bệnh tật. Trên thực tế, ông rất xuất sắc trong các môn thể thao: chèo thuyền, bơi, thể dục dụng cụ, khúc côn cầu và đi bộ nhanh. Gia đình lớn của Stoker bao gồm một số bác sĩ, như bác sĩ William Stoker (1773-1848), một chuyên gia về sốt và chích máu; và con trai ông ấy, bác sĩ Edward Alexander Stoker (1810-1880), người đã chữa trị cho Bram. Khi đã khỏe lại, Bram rất ưa thích các câu chuyện về các nữ thần báo tử, quỷ hút máu, truyền thuyết về Dearg-Due, và những câu chuyện kinh dị của riêng mẹ ông. Lúc mười bốn tuổi, Charlotte đã sống sót sau đại dịch tả, điều mà sau đó bà đã kể lại với Bram. Theo yêu cầu của ông, Charlotte đã viết lại những câu chuyện. Những ghi chép có minh họa của bà vào năm 1873 là những tài liệu quý giá của Bram.

Charlotte và Abraham Stoker, Sr., sống trong một ngôi nhà ở thị trấn Marino Crescent từ trước khi Thornley sinh ra vào năm 1845 cho tới khi họ chuyển đến Artane Lodge một thời gian trước khi sinh đứa con thứ ba, Tom, vào năm 1849. Cách nhà họ một quãng ngắn là lâu đài Artane, một kiến trúc đổ nát. Sau đó Bram hồi phục, có đủ sức khỏe để tự do khám phá cả khu vực đó.

Thornley là một trong những bác sĩ nổi tiếng của Ireland. Ông giữ nhiều chức vị quan trọng, bao gồm bác sĩ trao đổi của bệnh viện tâm thần Swift, nơi ông đã thực hiện nhiều kiểu phẫu thuật với kỹ thuật mới tới nỗi chưa được đặt tên.

Vợ của Thornley, Emily, trong thực tế đã bị nhốt ở trong nhà thương điên của ông trong những năm tháng cuối đời, lý do thì chỉ mình ông, người đã đưa bà vào đó, biết được. Một điều không ai hiểu tại sao đó là Thornley luôn giữ trong người một lọn tóc của Ellen Crone - người trông trẻ của gia đình Stoker trong nhiều năm.

Matilda là một họa sĩ từ khi rất trẻ. Cô tốt nghiệp trường nghệ thuật Dublin, và là một thành viên của hiệp hội hoàng gia Hibernian. Cô học vẽ và làm gốm, từ khi còn là trẻ con, cô và Bram đều có giải thưởng về nghệ thuật. Cô và em gái Margaret ra nước ngoài cùng bố mẹ khi ngài Abraham Sr. nghỉ hưu, đầu tiên là tới Pháp, Thụy Sĩ, rồi tới Ý, nơi Matilda tiếp tục học nghệ thuật. Matilda chuyển tới London sau khi cha cô chết, đầu tiên cô sống với Bram và Florence, rồi với em trai George và vợ anh là Agnes. Vào năm 1889, ở tuổi bốn mươi ba, cô cưới Charles Petitjean, người hơn cô mười một tuổi.

Tom đã giữ nhiều chức vụ trong suốt quá trình phục vụ trong cục Dân chính Ấn Độ, ví dụ như Tổng thư ký cho ban thư ký chính phủ. Ông quay trở về Blackrock, Dublin để cưới Enid Bruce vào năm 1891. Cô theo Tom quay lại Ấn Độ nơi họ sống cho đến khi ông về hưu vào năm 1899.

Ngôi làng bị nguyền rủa vẫn tồn tại cho tới ngày hôm nay, như là nó đã từng vào thời của Bram, ở vị trí khá hẻo lánh, không xa ngoại ô Munich.

Vào năm 1868, tu viện Whitby có một tháp trung tâm, trên đỉnh của nó là căn phòng nơi Bram đã chiến đấu trong truyện Dracul. Trong suốt Thế chiến thứ nhất, quân Đức đã bắn phá tòa tháp này, cùng với phần lớn tu viện.

Mặc dù Bram cảm thấy cần phải che giấu thân phận của Van Helsing, nhiều người tin rằng ông chính là Arminius Vambéry, một người bạn chung của Thornley và Bram với quá khứ tung hoành, thành viên quen thuộc của câu lạc bộ Beefsteak thuộc nhà hát Lyceum. Bram đã cho một gợi ý trong Dracula về thân phận của Vambéry khi Van Helsing nhắc đến “người bạn Arminius tại đại học Buda-Pesth.” 

Bram ghi lại vị trí thực sự của lâu đài Dracula, được nêu rõ bởi kinh độ và vĩ độ, trong cuốn sổ của ông, những con số được viết dưới dạng mật mã, và không tiết lộ vị trí đó cho tới hết phần đời còn lại.

Qua những ghi chép của ông, cả những ghi chép được xuất bản và không xuất bản, qua những lời gợi ý được để lại một cách cố ý trong những phiên bản đầu tiên của kiệt tác của ông, Bram đã tìm cách kể một câu chuyện. Ông dẫn dắt chúng ta đến với Dracul.

Hai tác giả JD. Barker (bên trái) và Darce Stoker - cháu trai của Bram Stoker

Vào tháng Ba năm 2017, Paul Allen, đồng sáng lập Microsoft, đã mời chúng tôi xem bản gốc của bản thảo Dracula: the un-dead (tạm dịch: Dracula: kẻ bất tử) mà ông đã mua tại một buổi đấu giá. Cơ hội hiếm có này cho phép chúng tôi so sánh nhiều phát hiện của mình. Mặc dù chúng tôi được mời ký những thỏa thuận không tiết lộ, những thỏa thuận ngăn chúng tôi nói về phần lớn những thứ được xem, chúng tôi có thể khẳng định rằng truyện ngắn Dracula’s Guest (tạm dịch: Vị khách của Dracula) chắc chắn được trích từ tiểu thuyết nguyên bản. Chúng tôi cũng có thể khẳng định rằng bản thảo của ông ta bắt đầu từ trang 102, gạch chéo trên đầu và đánh số lại thành trang 1, một trăm linh một trang đầu đã mất. Qua bản thảo, chúng tôi có thể thấy những đoạn viết bị cắt ra từ bản viết cuối cùng, có liên quan đến những gì viết trong một trăm linh một trang đầu, những gì mà sau đó đã trở thành cuốn tiểu thuyết mà quý vị đang cầm trên tay.

Có nhiều lần chúng tôi cảm thấy Bram đang dõi theo chúng tôi, đọc những lời chúng tôi viết khi chúng tràn qua các trang giấy, đọc những lời từng bị quên lãng do ông viết. Chúng tôi muốn nghĩ rằng ông đang mỉm cười, đưa cho chúng tôi những ghi chú của mình khi chúng tôi tiếp tục viết, nói với chúng tôi nên tiếp tục tìm kiếm ở đâu.

Bram Stoker từng nói: “Có những điều kỳ bí người ta chỉ có thể phỏng đoán, và chúng chỉ có thể được bóc tách qua nhiều năm.” Dracul là bước đầu tiên để hiểu được câu chuyện kỳ bí mà ông đưa ra cho chúng ta. Có lẽ, khi đem những bản đầu tiên của Dracula được dịch ra trên toàn thế giới và so sánh với bản gốc được xuất bản ở Archibald Constable & Company, chúng ta sẽ tìm ra những điều còn lại.

Bram Stoker có thực sự tin rằng Dracula, con quái vật đã ám ảnh ông từ thời thơ ấu, sẽ tới để lấy linh hồn ông trước khi ông chết? Chúng ta sẽ không bao giờ biết được. Bạn sẽ phải băn khoăn tại sao ông lại yêu cầu được hỏa táng ngay lập tức sau khi chết trong khi ở thời điểm đó trong lịch sử, đấy không phải là điều thông thường? Có lẽ ông đã đã nhìn thấy thứ gì đó ở trong bóng tối khiến ông phải ngừng lại - một lời nhắc nhở, một lời thì thầm của câu chuyện đã được nghe kể từ thời ấu thơ. Hoặc chỉ đơn giản là ông đọc một lời nhắn đã thất lạc từ lâu của người trông trẻ và nhận ra rằng không phải tất cả những con quái vật đều biến mất theo thời gian. Trên thực tế, một số không bao giờ rời đi, chúng chờ đợi. Chúng rất kiên nhẫn. Và cho dù cái giá phải trả là gì, bạn phải đi trước chúng, chỉ cần một vài phân trước tầm với của chúng là được.

J.D. Barker và Darce Stoker